سیم و کابل ارت چیست ؟
سیم و کابل ارت یا اتصال به زمین یکی از اجزای مهم در سیستم ها و لوازم الکتریکی است که نقش مهمی در ایمنی کاربران و حفاظت از تجهیزات الکتریکی و روشنایی دارد. سیم ارتباعث انتقال جریان های الکتریکی نشتی به زمین می شود که با اینکار مانع از وقوع برق گرفتگی و آتش سوزی می شود . با کرمی شاپ همراه باشید تا در این مقاله، به بررسی جامع خصوصیات ، اهمیت و عملکرد سیم ارت بپردازیم .
تعریف و مفهوم سیم و کابل ارت
سیم ارت یک رسانای الکتریکی می باشد که از تجهیزات الکتریکی به زمین متصل می شود و جریان های الکتریکی اضافی یا نشت یافته را به زمین منتقل می کند . این فرآیند سبب می شود خطر برق گرفتگی کاهش یابد و ایمنی کاربران تضمین شود. رنگ سیم ارت معمولا به رنگ زرد و سبز مشخص شده است و در مدارهای الکتریکی به عنوان یک مسیر ایمنی جهت انتقال جریان اضافی عمل می کند.
بررسی عملکرد سیم و کابل ارت در مدارهای الکتریکی
برای درک بهتر عملکرد سیم و کابل ارت، باید با نحوه کار سیم و کابل های فاز و نول آشنا بیشتر شویم. در مدارهای الکتریکی ، سیم فاز دارای ولتاژ بوده و جریان الکتریکی را به سایر دستگاه های برقی منتقل می کند. رنگ سیم فاز معمولا مشکی یا قرمز است .از طرفی ، سیم نول بدون ولتاژ است و مسیری برای بازگشت جریان به منبع اصلی محسوب می شود . وجود سیم نول برای تکمیل مدار و برقراری جریان ضروری است.
سیم و کابل ارت همچنین نقش دیگری در مدار الکتریکی دارند. این سیم وظیفه انتقال جریان های نشتی یا جریان های ناشی از خرابی تجهیزات به زمین را دارد. با این روش ، خطر برق گرفتگی یا حوادث دیگر به حداقل می رسد. زمانی که جریان الکتریکی نشتی به سمت سیم ارت هدایت می شود، این جریان به زمین منتقل شده و از طریق ایجاد مدار کوتاه ، فیوز قطع می شود تا ایمنی دستگاه و کاربران حفظ شود.به اصطلاح فیوز میپره !
دلیل اهمیت سیم و کابل ارت چیست ؟
وجود سیم و کابل ارت در تجهیزات و مدارهای الکتریکی مزیت های بسیار زیادی دارد که در ادامه به برخی از این مزیت ها می پردازیم :
1. جلوگیری از برق گرفتگی
یکی از اصلی ترین و مهم ترین دلایل استفاده از سیم ارت ، جلوگیری از برق گرفتگی است. در صورت بروز نشتی برق ، وجود سیم ارت باعث می شود که این جریان به زمین منتقل شده و خطرات ناشی از تماس مستقیم با برق کمتر شود.
2. جلوگیری از آتش‌سوزی
با انتقال جریان های اضافی به زمین ، خطر گرم شدن بیش از حد سیم ها و تجهیزات برقی کاهش می یابد . این کار باعث افزایش ایمنی ساختمان می شود چرا که از ایجاد جرقه و آتش سوزی جلوگیری می کند.
3. محافظت در برابر صاعقه
گاهی اوقات برق ناشی از صاعقه می تواند به تجهیزات الکتریکی آسیب برساند. سیم ارت با هدایت جریان الکتریکی ناشی از صاعقه به زمین، از ورود این انرژی به مدارهای الکتریکی و بروز آسیب جلوگیری می‌کند.
4. تثبیت ولتاژ و جلوگیری از اضافه بار
سیم و کابل ارت با کمک به تثبیت سطح ولتاژ در مدار ، از اضافه بار شدن مدار و بروز نوسانات الکتریکی جلوگیری می کند. این موضوع عملکرد بهینه تجهیزات الکتریکی را تضمین می کند و باعث افزایش طول عمر تجهیزات الکتریکی می شود.
انواع سیم و کابل ارت
1. مس بدون پوشش (Bare Copper)
- این نوع سیم مسی بدون هیچ گونه عایق یا پوششی است و به دلیل نداشتن محافظ ، کاملاً در معرض محیط قرار دارد. به همین دلیل، آن را “مس برهنه” یا “ارت برهنه” می نامند.
- کاربردها: بیشتر در سیستم های ارتینگ منازل مسکونی استفاده می شود و به دلیل خاصیت رسانایی عالی، بسیار محبوب است. همچنین به عنوان پایه و اسکلت بیشتر سیم ها و کابل هابه کار می رود.
- مزایا: رسانایی بسیار بالا و قیمت مناسب.
- معایب: به دلیل نبود پوشش محافظتی، در محیط های باز در معرض خوردگی و عوامل محیطی قرار می گیرد.
2. سیم سبز 6 THHN
این نوع سیم و کابل ارت به عنوان سیم ارت برای استفاده در فضای باز طراحی شده است و دارای عایق محافظتی از نوع THHN با رنگ سبز است که نشان دهنده خاصیت ارتینگ آن است.
- کاربردها: مناسب برای اتصال به زمین در فضاهای باز، جایی که احتمال رسیدن رطوبت به سیم وجود دارد.
- مزایا: دارای پوشش مقاوم که از سیم در برابر رطوبت و شرایط آب و هوایی محافظت می کند.
- معایب: ممکن است نسبت به سیم های ساده و بدون عایق قیمت بالاتری داشته باشد.
3. مس سنجیده شده (Measured Copper)
این نوع سیم و کابل ارت در اندازه های مختلف مانند 1، 2، 4، 8، 10، 12، 14 و 16 تولید می شوند. عدد سنج (گیج) نشان دهنده ضخامت سیم است و هرچه عدد بزرگتر باشد، قطر سیم کمتر است.
- کاربردها: استفاده در مدارهای الکتریکی خانگی و صنعتی بسته به میزان جریان الکتریکی که باید عبور کند. به عنوان مثال:
- 16 گیج: برای مدارهای خانگی با حداکثر 15 آمپر مناسب است.
- 14 گیج: برای مدارهای با حداکثر 25 آمپر.
- 12 گیج: برای قطع کننده های 20 آمپری.
- 10 گیج: برای وسایلی که تا 30 آمپر جریان تولید می کنند (مانند خشک‌کن‌ها).
- 8 گیج و بالاتر: برای وسایل بزرگ و صنعتی که جریان های بالاتر (بیش از 70 آمپر) نیاز دارند.
- مزایا: امکان انتخاب اندازه مناسب بسته به نیاز جریان.
- معایب: هرچه اندازه سیم بزرگتر باشد، انعطاف پذیری آن کاهش می یابد.
4. ارت خشک (Solid Wire Grounding)
این نوع سیم و کابل ارت به عنوان یک سیم مسی یک رشته ای شناخته می شود و در بعضی موارد به عنوان سیم خشک هم معروف است. هادی آن از مس خالص یا مس تابیده شده با عایق PVC پوشیده شده است.
- کاربردها: بیشتر در تابلوهای برق و سیستم های الکتریکی صنعتی استفاده می شود. رنگ عایق این سیم معمولاً زرد-سبز است که مشخصه ای برای سیم های ارت است.
- مزایا: مقاوم در برابر عوامل محیطی و مناسب برای کاربردهای ثابت.
- معایب: به دلیل یک رشته بودن، انعطاف پذیری کمتری نسبت به سیم های افشان دارد.
استفاده از سیم های ارت با توجه به نوع کاربرد و محیط استفاده، متفاوت است. مس بدون پوشش برای محیط های داخلی و خشک مناسب تر است، در حالی که سیم های دارای عایق (مانند سیم سبز 6 THHN) برای فضاهای باز و شرایط مرطوب مناسب تر هستند. سیم های مس سنجیده شده در اندازه های مختلف برای مصارف خانگی و صنعتی انتخاب می شوند و ارت خشک به عنوان یک سیم ثابت برای تابلوهای برق استفاده می شود. انتخاب سیم مناسب به نیاز پروژه و شرایط محیطی بستگی دارد.
بهترین سیم و کابل ارت ایرانی
چندین برند معتبر در زمینه تولید سیم و کابل در ایران فعالیت می کنند که محصولاتی باکیفیت و مطابق با استانداردهای بین المللی ارائه می دهند. در ادامه به معرفی برخی از بهترین برندهای سیم ارت در ایران می پردازیم:
1. کابل افشار نژاد خراسان
این برند یکی از قدیمی ترین و معتبرترین تولیدکنندگان سیم و کابل در ایران است. سیم های ارت تولید شده توسط افشار نژاد خراسان دارای هادی مسی با خلوص بالا و کیفیت عایق‌بندی عالی هستند که مقاومت در برابر عوامل محیطی و خوردگی را تضمین می کنند.
2. کابل سیمیا
سیمیا یکی از برندهای برتر ایرانی است که به تولید انواع سیم های ارت با کیفیت بالا معروف است. این برند با استفاده از تکنولوژی های پیشرفته، سیم هایی با هادی مسی و پوشش عایق مقاوم تولید می کند که طول عمر و ایمنی بالایی دارند.
3. کابل مغان
کابل مغان از دیگر برندهای شناخته شده در صنعت سیم و کابل ایران است. محصولات این شرکت با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای جهانی تولید می‌شوند و به دلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب، دارای هدایت الکتریکی عالی و مقاومت بالا در برابر عوامل محیطی هستند.
4. کابل البرز الکتریک نور
این شرکت نیز از تولیدکنندگان موفق سیم و کابل در ایران است که سیم های ارت با هادی مسی و عایق با کیفیت عرضه می کند. محصولات این شرکت به دلیل رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی بهرهمندی از فناوری های نوین ، عملکرد مطلوبی در سیستم های ارتینگ دارند.
نصب و نگهداری سیم و کابل ارت
نصب و نگهداری سیم و کابل ارت باید با دقت و رعایت اصول ایمنی انجام شود. در ادامه به چند نکته مهم در این زمینه اشاره می‌کنیم:
- نصب درست سیم ارت: اطمینان حاصل کنید که سیم ارت به درستی به تجهیزات الکتریکی و زمین متصل شده باشد. هرگونه خرابی در اتصالات می تواند عملکرد سیم ارت را مختل کند.
- نگهداری منظم: سیم ارت باید به طور منظم بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ گونه پارگی یا خرابی در آن وجود ندارد. همچنین، باید اطمینان یافت که مواد عایق کننده سیم در وضعیت مناسبی قرار دارند.
- نصب ارت باکس: نصب تابلو ارت باکس به منظور اندازه گیری مقاومت الکتریکی و دسترسی سریع به سیستم ارت از اهمیت برخوردار است. این تابلو باید در ارتفاع مناسب و مکان قابل دسترسی نصب شود تا در مواقع نیاز به راحتی بتوان به آن دسترسی داشت.
نکات ایمنی در استفاده از سیم و کابل ارت
در استفاده از سیم و کابل ارت و تجهیزات مرتبط با آن، رعایت نکات ایمنی زیر ضروری است:
- اطمینان از اتصال کامل: قبل از استفاده از تجهیزات الکتریکی، مطمئن شوید که تمام بخش های آن به سیستم ارت متصل شده اند.
- پرهیز از تماس با سیم های آسیب دیده: در صورت مشاهده هرگونه پارگی یا خرابی در سیم ها، از تماس با آنها خودداری کنید و برای تعمیر یا تعویض سیم ها از کارشناسان کمک بگیرید.
- نظارت متخصصان: نصب و نگهداری سیم ارت و چاه ارت باید توسط کارشناسان و افراد متخصص انجام شود تا عملکرد صحیح سیستم تضمین شود.
نتیجه گیری
سیم و کابل ارت به عنوان یک جزء اساسی در سیستم های الکتریکی، نقش مهمی در افزایش ایمنی و جلوگیری از حوادث برقی ایفا می‌کند. این سیم با هدایت جریان های اضافی به زمین، مانع از وقوع برق گرفتگی و آتش سوزی می شود و ایمنی کاربران و تجهیزات را تضمین می کند. به همین دلیل، اجرای صحیح و نگهداری منظم سیم ارت و چاه ارت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.